Próchnica zębów – czym jest, jak zapobiegać, jak leczyć?

Mimo szerokiego dostępu do środków służących utrzymaniu higieny jamy ustnej na wysokim poziomie próchnica wciąż jest ogromnym problemem wielu społeczeństw. Badania wskazują, że cierpi na nią ponad 90% Polaków! Wynik ten jest bardzo niepokojący, gdyż to „schorzenie”, jeśli nie jest leczone, może mieć daleko idące konsekwencje. Próchnica może być jednym z czynników przyczyniających się do powstawania wielu chorób ogólnoustrojowych. Skąd jednak właściwie bierze się „ta przypadłość” i jak jej zapobiegać?

Co to jest próchnica zębów?

Próchnica to choroba zębów wywoływana przez kilka typów bakterii zamieszkujących jamę ustną. Drobnoustroje te tworzą żółtawy osad na zębach, który nazywamy płytką nazębną, i z tego miejsca rozkładają cukry z pożywienia. Podczas tego procesu wytwarzają też kwasy organiczne, które niebezpiecznie zmieniają naturalne pH jamy ustnej, tworząc kwaśne środowisko sprzyjające demineralizacji szkliwa. W wyniku tego procesu na zębie pojawia się biała plamka, która jest sygnałem, że próchnica zaczyna się rozwijać – to najlepszy moment, żeby zapobiec jej rozprzestrzenianiu się. Na tym etapie struktura zęba nie jest jeszcze naruszona, więc można pozbyć się problemu bez konieczności opracowywania i uzupełniania ubytków. Niestety próchnica rzadko jest zauważana w tak wczesnym stadium, więc rozwija się dalej, niszcząc po kolei szkliwo, zębinę i docierając do miazgi. Podczas tego procesu stopniowo owa biała plamka zaczyna ciemnieć pod wpływem substancji zawartych w jedzeniu i często to właśnie wtedy pacjent uświadamia sobie problem oraz zgłasza się do dentysty. Jeśli jednak próchnica nie jest leczona na tym etapie, przedostaje się do miazgi i sprawia, że ząb zaczyna boleć, mocno reaguje na gorące i zimne napoje oraz powoduje stan zapalny. Wtedy konieczne jest już usunięcie zainfekowanej miazgi, czyli leczenie kanałowe.

Próchnica zębów u dzieci

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że próchnica może pojawiać się u dzieci już w okresie niemowlęcym, a wpływ na jej powstawanie może mieć nawet dieta matki w okresie ciąży. Zęby zaczynają się kształtować już w 3 miesiącu życia płodu, a ich mineralizacja łatwo może zostać zakłócona przez nieodpowiednią dietę. Również po urodzeniu dziecko jest mocno narażone na działanie bakterii próchnicowych. Problem może się pojawić, jeśli maluch zasypia przy karmieniu, bo wtedy pokarm osadza się na zębach, a organizm produkuje mniej śliny, która pozwala się go pozbyć. Próchnicą dziecko może jednak zarazić się również od dorosłych. Jest to choroba infekcyjna, którą często nieświadomie przekazujemy poprzez „oblizywanie” smoczka lub butelki czy jedzenie tą samą łyżeczką co malec. Na późniejszym etapie, gdy dziecko jest w wieku przedszkolnym, za rozwój schorzenia odpowiedzialne są najczęściej słodkie napoje i pokarmy oraz podjadanie między posiłkami. W efekcie wyniki badań są zatrważające – około połowa kilkuletnich maluchów ma próchnicę w zaawansowanym stadium.

Jak zapobiegać próchnicy zębów – 12 skutecznych sposobów

Co prawda, na pojawianie się próchnicy mają częściowo wpływ naturalne predyspozycje, ale bezpośrednią przyczyną są przeważnie złe nawyki, które wyrabiamy sobie już w okresie dzieciństwa. Kluczem do zapobiegania problemom jamy ustnej jest więc między innymi ich zmiana na dobre przyzwyczajenia, które sprzyjają utrzymaniu wysokiego poziomu higieny. Jak możesz zapobiec rozwojowi próchnicy u siebie i swoich dzieci?

• przemywaj dziąsła niemowlaka wacikiem nasączonym przegotowaną wodą – dzięki temu usuniesz z nich resztki pokarmów i bakterie
• czyść dziecku zęby szczoteczką dla niemowląt już od momentu ich wyrzynania się
• regularne szczotkuj zęby rano i wieczorem
• używaj nici dentystycznej, by dokładnie oczyścić przestrzenie międzyzębowe
• ogranicz ilość cukrów w diecie
• popijaj posiłki dużą ilością wody, aby dokładnie wypłukać resztki jedzenia z jamy ustnej
• regularne chodź na wizyty kontrolne do dentysty
• unikaj jedzenia, które klei się do zębów
• zrezygnuj ze słodkich przekąsek między posiłkami
• używaj pasty z fluorem
• lakieruj zęby u dentysty
• wymieniaj szczoteczkę do zębów co 3-4 miesiące

Jak leczyć próchnicę zębów?

Proces leczenia próchnicy przebiega na różne sposoby, w zależności od jej stadium. Gdy problem dopiero się zaczyna, czyli kiedy na zębach widoczne są białe lub nieco ciemniejsze plamki, wystarcza remineralizacja szkliwa. Taki zabieg polega na oczyszczeniu danego zęba i nałożeniu na niego lakieru lub żelu ze związkiem fluoru. Jeśli jednak na zębie pojawi się już ubytek, potrzebne jest szersze działanie. W takim wypadku usuwamy całą zarażoną tkankę, następnie wypełniamy ubytek za pomocą sztucznego tworzywa – czyli po prostu zakładamy wypełnienie (potocznie „plombę”). Najbardziej skomplikowane jest leczenie próchnicy, która dotarła daleko w głąb zęba. W takim wypadku często konieczne jest usunięcie całej miazgi zębowej oraz dokładne oczyszczenie kanałów – jest to ów postrach wszystkich pacjentów – leczenie kanałowe. Wtedy jednak jest on już martwy i bardziej podatny na złamanie lub kruszenie się. Im bardziej zaawansowana próchnica, tym trudniejszy i bardziej czasochłonny jest proces jej leczenia. Dlatego tak ważne jest, by skupić się na profilaktyce i regularnych wizytach kontrolnych, które pozwalają wykryć problem na wczesnym etapie i zapobiec powikłaniom oraz chorobom ogólnoustrojowym powodowanym przez to schorzenie. Wszystkich pacjentów, którzy od co najmniej pół roku nie mieli wizyty u dentysty, zapraszamy więc serdecznie na przegląd i zabiegi profilaktyczne przeciw próchnicy.